Mỗi bậc phụ huynh đều mong muốn con mình lớn lên trở thành người tử tế, có ích cho xã hội. Vậy làm thế nào để rèn luyện cho trẻ những thói quen tốt và hành vi văn minh ngay từ khi còn nhỏ? Bài viết này sẽ chia sẻ với bạn 10 bí quyết đơn giản nhưng hiệu quả để giúp con bạn phát triển toàn diện.\

1. Làm gương sáng cho con:

Hành động hơn lời nói:

Trẻ em học hỏi nhiều nhất từ những gì chúng nhìn thấy. Hãy thể hiện những hành vi bạn muốn con mình có, như nói lời cảm ơn, xin lỗi, giúp đỡ người khác.

Sống thật với chính mình:

Trẻ em rất nhạy cảm với sự giả dối. Hãy là chính mình và cho con thấy rằng việc sống thật thà là điều quan trọng.

2. Giao tiếp mở và lắng nghe:

Tạo không gian an toàn:

Đảm bảo con cảm thấy thoải mái khi chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc.

Lắng nghe chủ động:

Khi con nói, hãy tập trung lắng nghe và đặt câu hỏi để hiểu rõ hơn.

3. Khen ngợi và động viên:

Nhận biết những nỗ lực nhỏ:

Khen ngợi ngay cả khi con làm được những việc nhỏ nhặt.

Tạo động lực:

Động viên con cố gắng hơn nữa và tin vào khả năng của bản thân.

4. Đặt ra những quy tắc rõ ràng:

Giải thích lý do:

Khi đặt ra quy tắc, hãy giải thích cho con hiểu tại sao cần tuân thủ.

Kiên trì:

Áp dụng các quy tắc một cách nhất quán.

5. Cho con cơ hội lựa chọn:

Tạo cảm giác chủ động:

Cho con những lựa chọn nhỏ để con cảm thấy mình được tôn trọng.

Giúp con tự đưa ra quyết định:

Dần dần giúp con học cách đưa ra quyết định đúng đắn.

6. Khuyến khích sự độc lập:

* Cho con làm những việc phù hợp với lứa tuổi:

 Giao việc nhỏ hàng ngày: Cha mẹ có thể bắt đầu bằng cách giao cho con những nhiệm vụ nhỏ phù hợp với lứa tuổi, chẳng hạn như tự dọn đồ chơi sau khi chơi, tự mặc quần áo, hay giúp cha mẹ bày bàn ăn. Những việc làm này không chỉ giúp con phát triển kỹ năng vận động và tư duy mà còn giúp con thấy mình có thể đóng góp vào sinh hoạt gia đình.

Tăng dần mức độ phức tạp theo độ tuổi: Khi con lớn hơn, cha mẹ có thể giao thêm những việc phức tạp hơn để phù hợp với khả năng của con. Ví dụ, khi con lên 6-7 tuổi, con có thể được giao nhiệm vụ giúp đỡ việc nhà như tưới cây, dọn phòng hay gấp quần áo. Điều này giúp con rèn luyện tính tự lập và quản lý thời gian.

Khuyến khích con tự lập trong học tập: Đối với việc học, cha mẹ có thể hướng dẫn con tự làm bài tập, tìm kiếm thông tin, và đưa ra giải pháp cho các vấn đề con gặp phải.

Khen ngợi và khuyến khích: Mỗi khi con hoàn thành tốt nhiệm vụ, dù là nhỏ nhất, cha mẹ nên khen ngợi và khuyến khích con.

Giúp con hiểu giá trị của công việc: Thay vì chỉ giao việc như một nhiệm vụ, cha mẹ có thể giải thích cho con hiểu tại sao việc làm đó lại quan trọng. Ví dụ, khi dạy con dọn dẹp đồ chơi sau khi chơi xong, cha mẹ có thể nói: “Khi con dọn dẹp đồ chơi, con sẽ dễ tìm thấy chúng vào lần sau và giữ cho căn phòng luôn sạch sẽ.”

Tạo cơ hội để con học hỏi từ sai lầm: Khi con mắc lỗi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, cha mẹ nên kiên nhẫn giải thích và giúp con học hỏi từ sai lầm đó thay vì trách phạt.

Xây dựng thói quen: Hãy giúp con hình thành thói quen thực hiện các nhiệm vụ hàng ngày. Khi con có thói quen tự làm các công việc phù hợp với lứa tuổi, con sẽ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn khi đối mặt với những nhiệm vụ khó khăn hơn trong tương lai.

Giúp con thấy rõ trách nhiệm của mình: Khi con tham gia vào các hoạt động như chăm sóc vật nuôi, chăm sóc cây cối hay giúp đỡ trong việc chuẩn bị bữa ăn, con sẽ nhận ra rằng những việc con làm có ý nghĩa và ảnh hưởng đến mọi người xung quanh.

Dạy con cách quản lý thời gian: Khi con có những công việc nhỏ cần thực hiện, cha mẹ có thể hướng dẫn con cách lên kế hoạch và sắp xếp thời gian hợp lý.

Làm việc cùng con: Đôi khi, việc cùng con làm việc sẽ giúp tạo sự gắn kết và là cơ hội để cha mẹ hướng dẫn con cách làm đúng. Khi làm việc cùng nhau, con sẽ học được từ cách cha mẹ làm việc và cảm thấy tự tin hơn khi tự mình thực hiện nhiệm vụ để giúp con phát triển khả năng tự lập, cảm giác tự tin, và tinh thần trách nhiệm, đồng thời chuẩn bị cho con những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống trưởng thành.

7. Dạy con về cảm xúc:

* Giúp con nhận biết cảm xúc:

Giúp con nhận biết và hiểu rõ các cảm xúc của bản thân là một phần quan trọng trong việc phát triển trí tuệ cảm xúc của mình:

Đặt tên cho cảm xúc: Khi con trải qua những trạng thái cảm xúc khác nhau như vui, buồn, sợ hãi, hay tức giận, cha mẹ có thể giúp con gọi tên những cảm xúc đó. Ví dụ, khi con không vui, cha mẹ có thể nói: "Mẹ thấy con đang buồn, đúng không?" hoặc "Con có đang cảm thấy lo lắng không?"

Khuyến khích con nói về cảm xúc: Hãy khuyến khích con chia sẻ cảm xúc của mình hàng ngày. Cha mẹ có thể hỏi những câu như "Hôm nay con cảm thấy thế nào?" hoặc "Điều gì làm con thấy vui hôm nay?"

Giải thích nguyên nhân và hậu quả của cảm xúc: Giúp con hiểu rằng cảm xúc là kết quả của những sự kiện hoặc tình huống nhất định. Chẳng hạn, cha mẹ có thể nói: "Con cảm thấy giận vì em đã lấy đồ chơi của con mà không hỏi trước, phải không?"

Dạy con cách kiểm soát cảm xúc: Khi con cảm thấy buồn bã hoặc tức giận, cha mẹ có thể hướng dẫn con cách kiểm soát cảm xúc một cách lành mạnh, chẳng hạn như hít thở sâu, đếm từ 1 đến 10, hoặc tìm một góc yên tĩnh để thư giãn, giúp con học cách xử lý cảm xúc mà không để chúng lấn át.

* Hướng dẫn cách ứng phó cảm xúc:

Hướng dẫn con cách ứng phó với cảm xúc là bước quan trọng để giúp con phát triển trí tuệ cảm xúc và khả năng kiểm soát bản thân.  

Dạy con cách nói ra cảm xúc: Khuyến khích con dùng lời nói để diễn đạt cảm xúc thay vì bộc phát qua hành động. Ví dụ, khi con cảm thấy tức giận, cha mẹ có thể dạy con nói: “Con cảm thấy tức giận vì điều này…” thay vì hét lên hay đánh nhau, giúp con hiểu rằng việc bày tỏ cảm xúc qua lời nói là cách giao tiếp phù hợp và hiệu quả.

Sử dụng các kỹ thuật kiểm soát cảm xúc: Cha mẹ có thể hướng dẫn con các kỹ thuật giúp kiểm soát cảm xúc khi căng thẳng, như hít thở sâu, đếm từ 1 đến 10, hoặc đi dạo. Những kỹ năng này giúp con có thời gian suy nghĩ và không phản ứng thái quá trong các tình huống căng thẳng.

Khuyến khích con xử lý cảm xúc bằng hành động tích cực: Khi con buồn bã hoặc lo lắng, thay vì im lặng hoặc cư xử tiêu cực, cha mẹ có thể khuyến khích con tham gia vào các hoạt động mà con thích, như vẽ tranh, chơi nhạc cụ, hoặc đọc sách.

Dạy con nhận biết hậu quả của hành động: Hãy giúp con hiểu rằng việc thể hiện cảm xúc không đúng cách có thể gây ra hậu quả, như làm tổn thương người khác hoặc gây rắc rối. Ví dụ, nếu con đánh em khi tức giận, cha mẹ có thể nói: “Khi con đánh em, em sẽ đau và buồn. Thay vào đó, con có thể nói với em rằng con đang giận và cần thời gian yên tĩnh.”

          Thảo luận sau khi cơn giận hoặc buồn qua đi: Sau khi con đã bình tĩnh, hãy ngồi lại cùng con và thảo luận về cảm xúc vừa qua. Hỏi con xem con cảm thấy thế nào và có cách nào khác để thể hiện cảm xúc phù hợp hơn không, con tự đánh giá và học hỏi từ trải nghiệm của mình.

Khuyến khích con tự đưa ra giải pháp: Khi con gặp khó khăn với cảm xúc của mình, thay vì luôn đưa ra giải pháp cho con, hãy khuyến khích con tự nghĩ ra cách giải quyết. Ví dụ, bạn có thể hỏi: “Con nghĩ mình có thể làm gì để cảm thấy tốt hơn?” qua đó giúp con phát triển kỹ năng tự giải quyết vấn đề và tự tin hơn trong việc kiểm soát cảm xúc.

Khen ngợi khi con ứng phó tốt: Khi con giải quyết tốt một tình huống cảm xúc khó khăn, hãy khen ngợi và khuyến khích con. Sự công nhận này giúp con nhận thức được giá trị của việc thể hiện cảm xúc một cách phù hợp và tiếp tục phát triển kỹ năng kiểm soát cảm xúc.

8. Đọc sách và kể chuyện:

* Mở rộng vốn từ:

Mở rộng vốn từ cho con thông qua đọc sách là một cách tuyệt vời để giúp con tiếp xúc với nhiều từ ngữ mới và hình thành tư duy logic.  

Giới thiệu từ vựng mới qua ngữ cảnh: Khi con đọc sách, các từ ngữ mới sẽ xuất hiện trong ngữ cảnh cụ thể, giúp con dễ dàng hiểu được ý nghĩa và cách sử dụng từ. Ví dụ, trong một câu chuyện về rừng già, con sẽ học được nhiều từ liên quan đến thiên nhiên như "tán cây", "sương mù", hay "con thú hoang dã."

          Đọc đa dạng thể loại sách: Để mở rộng vốn từ một cách toàn diện, cha mẹ nên khuyến khích con đọc nhiều thể loại sách khác nhau như truyện cổ tích, sách khoa học, thơ ca, hay tiểu thuyết. Mỗi thể loại sẽ cung cấp cho con một nhóm từ vựng phong phú trong các lĩnh vực khác nhau.

Hỏi và trả lời về từ mới: Trong quá trình đọc, khi gặp từ khó hiểu, cha mẹ có thể hỏi con về nghĩa của từ và cùng nhau thảo luận.  

Ghi chú và sử dụng từ mới: Cha mẹ có thể khuyến khích con ghi chú những từ mới mà con học được từ sách, sau đó cùng con sử dụng những từ này trong cuộc trò chuyện hàng ngày. Việc lặp lại và ứng dụng từ vựng mới sẽ giúp con nhớ lâu hơn và thành thạo trong cách sử dụng.

Việc đọc sách không chỉ giúp con mở rộng vốn từ mà còn khơi dậy trí tưởng tượng, tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề, góp phần xây dựng nền tảng ngôn ngữ và trí tuệ cho con trong tương lai.

* Rèn luyện khả năng giao tiếp:

Kể chuyện giúp con phát triển khả năng diễn đạt và tưởng tượng.

9. Tạo môi trường học tập tích cực:

* Chuẩn bị không gian học tập thoải mái: là yếu tố quan trọng giúp con tập trung và phát triển thói quen học tập tốt. Một số cách để tạo ra một góc học tập riêng cho con:

- Chọn vị trí yên tĩnh: Góc học tập nên được đặt ở nơi ít bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn từ TV, điện thoại hoặc các hoạt động khác trong nhà. Một không gian yên tĩnh sẽ giúp con tập trung tốt hơn vào việc học.

- Bàn ghế thoải mái và phù hợp: Bố trí một chiếc bàn và ghế vừa với chiều cao của con, đảm bảo con có thể ngồi thẳng lưng và thoải mái. Tránh dùng ghế quá cao hoặc quá thấp để không gây mỏi lưng hay khó chịu trong quá trình học.

- Ánh sáng đầy đủ: Đảm bảo góc học tập có đủ ánh sáng tự nhiên hoặc đèn học. Ánh sáng yếu hoặc quá chói sẽ gây mỏi mắt, ảnh hưởng đến sự tập trung và sức khỏe của con.

- Sắp xếp gọn gàng: Góc học tập nên được sắp xếp gọn gàng, với đầy đủ các dụng cụ học tập như bút, thước, sách vở. Một không gian gọn gàng sẽ giúp con không mất thời gian tìm kiếm và dễ dàng tập trung vào bài học.

- Trang trí tạo cảm hứng: Cha mẹ có thể cùng con trang trí góc học tập với những hình ảnh yêu thích, màu sắc tươi sáng hoặc bảng ghi chú các mục tiêu học tập. Những chi tiết nhỏ này giúp con cảm thấy hứng thú và có động lực học tập hơn.

- Tạo thời gian học cố định: Để góc học tập trở thành nơi con thực sự muốn đến, hãy thiết lập thời gian học cố định. Khi vào đúng giờ học, con sẽ tự động biết rằng đó là thời gian dành riêng cho việc học và ngồi vào bàn với tinh thần tập trung.

- Tạo một không gian học tập thoải mái không chỉ hỗ trợ con học tập hiệu quả hơn mà còn giúp phát triển thói quen học tập tốt trong tương lai.

* Tham gia vào quá trình học tập:

Tham gia vào quá trình học tập của con là cách tuyệt vời để hỗ trợ con phát triển tư duy và khơi gợi niềm đam mê học hỏi. Bên cạnh đó cha mẹ có thể cùng con học và giải đáp những thắc mắc:

Cùng con làm bài tập: Khi con làm bài tập về nhà, cha mẹ có thể ngồi cạnh để quan sát và sẵn sàng giúp đỡ nếu con gặp khó khăn, tạo sự gần gũi mà còn giúp con cảm thấy tự tin khi có người hỗ trợ.

Giải thích kiên nhẫn: Khi con gặp khó hiểu với một khái niệm hoặc câu hỏi, hãy giải thích cẩn thận và dùng ngôn ngữ dễ hiểu. Ví dụ, với các môn học như toán học, cha mẹ có thể sử dụng các ví dụ thực tế để giúp con hình dung.

Khuyến khích con đặt câu hỏi: Luôn khuyến khích con đặt câu hỏi về những điều chưa rõ. Cha mẹ có thể dẫn dắt con tìm câu trả lời qua việc tra cứu sách vở, internet, hoặc thậm chí là thử nghiệm thực tế.  

Tạo trò chơi học tập: Học tập không nhất thiết phải là một việc căng thẳng. Cha mẹ có thể biến các bài học thành trò chơi thú vị, như thi đua giải toán nhanh, trò chơi chữ hay các câu đố để rèn luyện tư duy logic và khả năng phản xạ của con.

Thảo luận về những gì con đã học: Sau mỗi buổi học, cha mẹ có thể hỏi con về những điều mới mà con đã học được.  

Đưa ra lời khen ngợi và động viên: Mỗi khi con giải quyết được một vấn đề khó hoặc đạt được tiến bộ trong học tập, hãy khen ngợi và động viên con. Điều này giúp con cảm thấy hứng thú và có động lực tiếp tục học tập.

Bằng cách tham gia trực tiếp vào quá trình học tập, cha mẹ không chỉ giúp con hiểu bài nhanh hơn mà còn tạo ra sự kết nối, khích lệ con phát triển khả năng tự học và giải quyết vấn đề.

10. Dành thời gian chất lượng cho con:

* Cùng nhau tham gia các hoạt động như:

Chơi đùa: Cha mẹ có thể dành thời gian chơi các trò chơi vận động như ném bóng, xếp hình, hoặc chơi trò tưởng tượng với con. Chẳng hạn, cùng con đóng vai siêu nhân giải cứu thế giới hoặc hóa thân thành những nhân vật trong các câu chuyện cổ tích.

Đi dạo: Mỗi buổi chiều, gia đình có thể cùng nhau đi dạo quanh công viên. Vừa đi, cha mẹ có thể hỏi con về những điều thú vị mà con đã nhìn thấy, như cây cối, các con vật nhỏ, hoặc những người xung quanh.

Trò chuyện: Mỗi buổi tối trước khi đi ngủ, cha mẹ có thể dành 10-15 phút để lắng nghe con kể về một ngày của mình, những niềm vui hoặc khó khăn con gặp phải. Cha mẹ cũng có thể chia sẻ về công việc, giúp con cảm nhận được sự gắn kết gia đình.

* Tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ để gắn kết tình cảm giữa cha mẹ và con cái thông qua các hoạt động như:

Cùng nhau làm bánh: Vào mỗi dịp cuối tuần, cha mẹ có thể cùng con làm bánh, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu cho đến việc trang trí bánh theo ý thích. Những khoảnh khắc vụng về nhưng vui vẻ khi cùng nhau tạo ra những chiếc bánh sẽ trở thành kỷ niệm không thể quên.

Đi du lịch cùng nhau: Một chuyến đi xa, dù chỉ là đến một vùng quê yên bình hay biển xanh, là cơ hội để cả gia đình gần gũi hơn. Cùng khám phá những địa danh mới, chụp ảnh kỷ niệm và trải nghiệm văn hóa địa phương sẽ là những ký ức đẹp cho con.

Tổ chức tiệc gia đình: Những bữa tiệc nhỏ tại nhà với các món ăn do chính tay cha mẹ và con cùng chuẩn bị có thể trở thành dịp để tạo ra kỷ niệm đáng nhớ. Trẻ sẽ nhớ mãi cảm giác được tham gia chuẩn bị tiệc và cùng gia đình quây quần bên nhau.

         Làm album ảnh gia đình: Cùng con chọn lựa và in những bức ảnh đẹp của gia đình từ các chuyến đi chơi, hoạt động hàng ngày, rồi tạo một album ảnh. Mỗi khi mở album, cả gia đình sẽ

Lưu ý: Việc rèn luyện thói quen tốt cho trẻ là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Hãy luôn tạo ra một môi trường yêu thương và hỗ trợ để con phát triển toàn diện.