Dạy trẻ cách đọc sách từ sớm là một trong những phương pháp hiệu quả giúp phát triển trí tuệ, ngôn ngữ, và tình cảm cho trẻ. Ngày nay, khi công nghệ số phát triển mạnh mẽ, việc giáo dục trẻ về thói quen đọc sách từ nhỏ lại càng trở nên cần thiết. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích về tầm quan trọng của việc dạy trẻ cách đọc sách từ sớm, các phương pháp hiệu quả để giúp trẻ yêu thích sách, và những ví dụ thực tế trong việc hình thành thói quen đọc.

I. Tại sao nên dạy trẻ cách đọc sách từ sớm?

1. Phát triển ngôn ngữ và từ vựng phong phú:

Việc đọc sách giúp trẻ tiếp cận nhiều từ vựng, câu từ phong phú từ sớm. Theo nhiều nghiên cứu, trẻ được tiếp xúc với ngôn ngữ qua sách có khả năng phát triển ngôn ngữ  nhanh hơn và sử dụng từ ngữ linh hoạt hơn so với những trẻ ít được đọc sách.

2. Phát triển trí tưởng tượng và khả năng tư duy:

Sách mở ra một thế giới đa dạng, phong phú về hình ảnh và ý tưởng. Khi trẻ đọc sách, não bộ của trẻ phải hoạt động để hình dung và liên tưởng, giúp phát triển khả năng tư duy và trí tưởng tượng. Điều này đặc biệt quan trọng trong những năm đầu đời khi trẻ đang dần hình thành các kỹ năng cơ bản về nhận thức.

3. Hình thành thói quen tốt và đam mê học hỏi:

Thói quen đọc sách từ nhỏ sẽ giúp trẻ hình thành thói quen học hỏi và tìm tòi kiến thức. Khi lớn lên, trẻ sẽ tiếp tục duy trì thói quen này và có xu hướng yêu thích học tập hơn. Điều này là nền tảng vững chắc để trẻ phát triển toàn diện và có một thái độ tích cực với việc học hỏi trong tương lai.

4. Phát triển cảm xúc và khả năng giao tiếp:

Đọc sách còn giúp trẻ hiểu về cảm xúc của mình và người khác thông qua các nhân vật trong truyện. Trẻ học cách đồng cảm, chia sẻ và phát triển khả năng giao tiếp, là nền tảng cho các mối quan hệ xã hội lành mạnh trong tương lai.

II. Phương pháp dạy trẻ cách đọc sách từ sớm:

1. Lựa chọn sách phù hợp với lứa tuổi:

Mỗi giai đoạn phát triển của trẻ phù hợp với một loại sách nhất định. Đối với trẻ từ 0-2 tuổi, nên chọn sách có nhiều hình ảnh, màu sắc nổi bật, ít chữ, và có chất liệu mềm mại như vải hoặc bìa cứng. Từ 3-6 tuổi, trẻ có thể bắt đầu tiếp xúc với các câu chuyện ngắn, sách truyện có nội dung đơn giản nhưng mang ý nghĩa giáo dục.

Ví dụ thực tế: Một mẹ ở Hà Nội đã chia sẻ rằng, cô bắt đầu cho con làm quen với sách vải từ khi bé mới vài tháng tuổi. Khi bé lớn hơn một chút, cô chuyển sang sách ảnh và truyện tranh ngắn. Cách này không chỉ giúp bé thích thú với sách mà còn rèn luyện khả năng cầm nắm và khám phá.

2. Tạo thời gian và không gian đọc sách cố định:

Tạo thói quen đọc sách vào những khung giờ cố định, ví dụ như trước khi đi ngủ, giúp trẻ hình thành thói quen lâu dài. Một góc đọc sách yên tĩnh, thoáng đãng và có ánh sáng tốt cũng giúp trẻ cảm thấy dễ chịu và tập trung hơn khi đọc.

3. Đọc cùng trẻ và tạo sự tương tác:

Khi đọc sách cùng trẻ, phụ huynh nên tạo ra sự tương tác bằng cách đặt câu hỏi đơn giản, ví dụ như "Con nghĩ nhân vật này đang cảm thấy như thế nào?" hoặc "Con có muốn là một siêu anh hùng như nhân vật này không?". Những câu hỏi này giúp trẻ tham gia vào câu chuyện và phát triển khả năng tư duy, đồng thời rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ thông qua việc phản hồi.

Ví dụ thực tế: Một bà mẹ ở TP.HCM thường cùng con đọc sách về các loài động vật. Khi đọc, cô sẽ hỏi bé về những tiếng kêu của từng con vật, hoặc giả giọng các nhân vật trong sách để tạo không khí vui vẻ. Cách này không chỉ khiến bé thích thú mà còn giúp bé ghi nhớ và nhận biết tốt hơn.

4. Để trẻ tự chọn sách theo sở thích:

Trẻ thường có sở thích riêng về các chủ đề như động vật, siêu anh hùng, công chúa, v.v. Để trẻ tự chọn sách theo sở thích của mình giúp khơi dậy hứng thú đọc sách, giúp trẻ cảm thấy rằng việc đọc là một hoạt động vui vẻ và thú vị.

5. Tạo môi trường đọc sách trong gia đình:

Khi các thành viên trong gia đình đều yêu thích và thường xuyên đọc sách, trẻ sẽ coi đó là một hoạt động tự nhiên và dễ dàng tiếp nhận. Ba mẹ có thể đọc sách bên cạnh trẻ hoặc chia sẻ những câu chuyện mình đã đọc để khuyến khích trẻ hình thành thói quen đọc.

III. Những thách thức và cách khắc phục khi dạy trẻ đọc sách từ sớm;

1. Trẻ không tập trung khi đọc sách;

Trẻ nhỏ thường có thời gian tập trung ngắn, do đó, việc đọc sách đôi khi khiến trẻ nhanh chán. Để khắc phục, phụ huynh nên chọn những cuốn sách ngắn, nội dung đơn giản và hấp dẫn. Đồng thời, có thể kết hợp kể chuyện với hành động hoặc giọng điệu vui nhộn để thu hút sự chú ý của trẻ.

Ví dụ: Một số phụ huynh đã sáng tạo bằng cách tạo những giọng điệu khác nhau cho từng nhân vật trong truyện, hay sử dụng các đồ chơi minh họa câu chuyện để tạo thêm phần sinh động.

2. Thiếu thời gian đọc sách cùng trẻ:

Nhiều bậc phụ huynh bận rộn có thể gặp khó khăn trong việc dành thời gian đọc sách cùng con. Trong trường hợp này, hãy cố gắng thiết lập thói quen đọc ngắn, chỉ cần 5-10 phút mỗi ngày nhưng đều đặn. Điều này vẫn có thể giúp trẻ hình thành thói quen và yêu thích đọc sách.

3. Trẻ dễ bị phân tâm bởi thiết bị điện tử;

Để hạn chế việc trẻ bị phân tâm, phụ huynh nên tạo một không gian không có thiết bị điện tử khi đọc sách. Đồng thời, việc xây dựng thói quen đọc sách từ sớm và biến nó thành một hoạt động thú vị sẽ giúp trẻ dần quên đi sự hấp dẫn của màn hình điện tử.

IV. Những lợi ích lâu dài của việc dạy trẻ cách đọc sách từ sớm:

1. Nâng cao kỹ năng viết và diễn đạt:

Trẻ em có thói quen đọc sách thường có khả năng viết và diễn đạt tốt hơn. Chúng dễ dàng viết các câu văn có cấu trúc rõ ràng và mạch lạc hơn, nhờ vào việc tiếp thu ngôn ngữ và cấu trúc câu từ trong sách.

2. Phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề:

Các câu chuyện trong sách thường đưa ra các tình huống khác nhau, từ đơn giản đến phức tạp. Khi đọc, trẻ phải suy nghĩ, liên tưởng, và tìm ra cách giải quyết vấn đề của nhân vật, giúp trẻ dần hình thành khả năng tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề.

3. Tăng cường khả năng tập trung và kiên nhẫn;

Đọc sách là một hoạt động đòi hỏi sự tập trung và kiên nhẫn. Khi trẻ quen với việc đọc sách, chúng sẽ dễ dàng duy trì sự tập trung trong các hoạt động khác, giúp ích cho việc  học tập và phát triển sau này.

Kết luận;

Dạy trẻ cách đọc sách từ sớm là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và tình yêu thương từ phụ huynh. Những nỗ lực này không chỉ mang lại những lợi ích ngắn hạn mà còn là nền tảng cho sự phát triển toàn diện và bền vững của trẻ trong tương lai. Bằng việc áp dụng những phương pháp trên và luôn khích lệ, phụ huynh sẽ thấy con mình ngày càng hứng thú với việc đọc, phát triển ngôn ngữ, trí tuệ và cảm xúc một cách tự nhiên.